大方等大集经(第1卷~第10卷)
2024-04-29 10:17 佛教经典
大方等大集经(第一卷~第十卷)
北凉天竺三藏昙无谶译
大方等大集经卷第一
序品第一
如是我闻:一时,佛在王舍城耆阇崛山中,往古诸佛本所住处大塔之中。诸大菩萨之所赞叹,其地洁净微妙最胜诸佛法座。诸天、龙、鬼、乾闼婆等常行称咏,又能增长无量善根,常有诸佛微妙光明,成就无量无边功德,具足诸佛所行之处。如来得成菩提道已,转妙法轮,调伏无量无边众生,于一切法而得自在。世尊逮得一切法中无碍智慧,能善分别一切众生诸根利钝,永断一切烦恼习气,不待庄严了知诸法。
与大比丘僧六万八千,一切调伏断烦恼习气,皆是佛子善解深义,悉是福田能断诸有,得净戒果不生不灭。复有无量诸菩萨僧,具无碍智、甚深智、无知智,大慈大悲降注法雨,能施一切甘露法味;于诸众生等心如地,增长成就助菩提法,智慧光明能破黑闇,悉能照明善恶之道;能开众生善心莲华,能令众生善根成熟,增长善芽,干烦恼海,具智慧翼游空无碍;喻之如日,善能增损众生善恶;喻之如月,为诸善本如须弥山;至心寂静修行梵行,不为世论之所动转,安住无上出家之法,能见诸佛一切世界;积善法藏犹如大海,具足成就诸陀罗尼,寂静圣行及大慈悲,清净庄严定慧二目;久已远离深法怖畏,无量劫中所修菩提,未毕竟者终不休息,成就菩萨所有功德。其名曰:慧光无碍眼菩萨摩诃萨、见一切田庄严璎珞菩萨摩诃萨、不断如来性出世意菩萨摩诃萨、为诸众生示现细行神足菩萨摩诃萨、无量乐说无碍神足幢名称菩萨摩诃萨、净众光自在王菩萨摩诃萨、善能论解字义广说论义神足菩萨摩诃萨、无量功德智慧庄严住菩萨摩诃萨。如是等菩萨摩诃萨,常与如来同止共住,如来常为分别宣说菩萨所行法门之法。
尔时,如来成得佛道,始十六年,广知众中多修梵行悉来大集,堪任受持菩萨法藏。尔时,如来即作是念:“我今当于如是无量象王众中宣说菩萨所行之法,先当示现诸佛如来大神通力,为诸菩萨令知诸佛深境界故。”尔时,世尊即入三昧,其三昧名佛境神通实见众生。以佛功德威神力故,于欲、色天二界中间出大坊庭,犹如三千大千世界,定慧二力之所成就,其处堪任佛所游居。复出大光其明清净,遍照十方诸佛世界,能令众生得知足心。于诸天宫最为殊胜,能劝十方放逸菩萨。其坊四匝白琉璃树,真金为墙,功德宝室,玛瑙垂檐,杂宝栏楯,白真珠网以覆其上,种种幡盖以为庄严,众香涂地,烧散杂香,十方世界众生所有上妙庄严悉于中现。安置无量百千万亿师子法座,其座各有无量杂色柔软敷具,能令众生欢喜爱乐。诸四天下各以七宝作四梯梐,金刚阶蹬广十由旬,如其行时出微妙音。如四天下,三千大千世界亦复如是。
尔时,世尊从三昧起,大千世界六种振动,亦放无胜最大光明;即与声闻、菩萨大众,前后围绕欲往彼坊。一切诸天尊重赞叹,香华、伎乐、涂末烧香、曼陀罗华、摩诃曼陀罗华、曼殊沙华、摩诃曼殊沙华等以为供养,能动无量无边世界,光明遍照无不大明,示现诸佛神通福德。当尔之时,耆阇崛山一切大众忽然不现,蹬中阶节上升虚空。时,无量亿诸天龙等,及不护神、伎乐神、非天神、金翅鸟舞神、腹行神、嗜肉神、善饿鬼神、瓮耳鬼神、住厕罗刹、厌人鬼、能狂鬼、影鬼、产乳罗刹、持发鬼、常醉鬼,如是等众悉侍从佛,以天香华微妙天乐而供养之。
尔时,四天王合掌长跪,以偈赞佛:
“如来光明胜一切, 能坏三恶道黑闇,
今我归依乐依止, 萨婆悉达无上尊!”
时,四天王与诸天人,偈赞佛已,寻侍佛后。
尔时,帝释与忉利天人,于其界次阶上见佛,以天香华、微妙伎乐而供养之,以偈赞佛:
“如来具足六神通, 所得大悲无能胜,
以佛功德严十方, 我今敬礼无与等!”
时,帝释与忉利天,偈赞佛已,寻侍佛后。
尔时,夜摩天王与夜摩天子,于其界次阶上见佛,以天香华、微妙伎乐而供养之,以偈赞佛:
“无碍智慧无有边, 善解众生三世事,
一心能知无量心, 是故稽首礼无上!”
时,夜摩天王与夜摩天子,偈赞佛已,寻侍佛后。
尔时,兜率天王与兜率天子,于其界次阶上见佛,以天华香、微妙伎乐而供养之,以偈赞佛:
“佛知诸法如幻炎, 无受无作无字说,
愍众故说不可说, 记说无我知法性。”
时,兜率陀天王与兜率天子,偈赞佛已,寻侍佛后。
尔时,化乐天王与善化乐天子,于其界次阶上见佛,以天华香、微妙伎乐而供养之,以偈赞佛:
“如来具足得十力, 知诸法界如虚空,
无色哀愍示形色, 其心平等视众生。
如来常行世尊行, 为众生故行世行,
开无分别诸法界, 我今敬礼非天人!”
时,化乐天王与诸天子,偈赞佛已,寻侍佛后。
尔时,他化自在天王与他化自在天子,于其界次阶上见佛,以天香华、微妙伎乐而供养之,以偈赞佛:
“如戒而住寂静地, 修集无上三昧定,
其智无碍无有边, 我礼毕竟解脱者!
大慈大悲微妙语, 真实能知道非道,
勇健精进力无胜, 我今敬礼无能动!
常能修集三解脱, 无能称赞尽其德,
乌虽不同金鸟飞, 亦能任力而游翔。
我今如乌任力赞, 唯愿哀愍受微叹,
不种不收其果实, 不赞如来无解脱。
怜愍为叶智慧华, 三昧为须解脱敷,
菩萨蜂王食甘露, 我今礼佛法莲华!
大悲智慧光圆满, 能破众生无明闇,
其戒清净众乐见, 我今敬礼佛法月!
其心平等如虚空, 香涂割刺心无二,
能净无量众生垢, 我今敬礼佛法河!”
时,他化自在天王与诸天子,偈赞佛已,即寻佛后。
诸天各各赞叹佛已,尔时如来示现无量神通道力,渐渐至彼七宝坊中。如四天下见佛上升,三千大千世界所见亦复如是。尔时,世尊至宝坊中升师子座,声闻、菩萨各各次第坐于宝座。
尔时,世尊入佛三昧,其三昧名无碍解脱,一一毛孔放大光明,其数无量如恒沙等,照于东方无量世界,南西北方、四维、上、下亦复如是。地狱蒙光众苦得息,其余众生除贪恚痴,慈心相向如父如子。尔时,以佛功德力故,其光明中说如是偈,为劝放逸诸菩萨故:
“如来精进无量边, 精进力过无量劫,
谁能赞佛光明德? 唯有十方诸世尊!
为劝十方诸菩萨, 乐于放逸不修禅,
释迦如来放是光, 召诸菩萨集此界。
成就具足佛十力, 能破世界诸魔王,
世法不污如莲华, 是其光明无有量。
如来转此无上轮, 诸天世人所不能,
为诸众生转法轮, 如本十方佛所转。
如来今者集大会, 难见犹如优昙华,
若有信心成就者, 悉为听法至佛所。”
是光明中所说偈颂遍告十方,劝喻一切诸菩萨等,振动一切世界大地,普施一切众生安乐,能净一切众生烦恼,破坏众生无明痴闇,能蔽一切天魔宫殿,光遍十方还从顶入。
尔时,东方有佛世界,名无量功德宝聚神通;有佛世尊,号净大净光七菩提分宝华无断光王。彼有菩萨,名诸法自在功德华子,遇斯光已,与十恒河沙等诸大菩萨俱共发来,至娑婆世界大宝坊中,见释迦牟尼佛,头面礼敬,右绕万匝,以妙香华而供养佛,即于佛前以偈赞曰:
“一切功德到彼岸, 常为十方佛所称,
无碍名号遍十方, 大慈大悲释师子。
如来法界无差别, 为钝根者说差别,
宣说一法为无量, 如大幻师示众事。”
时,诸菩萨偈赞叹佛头面礼已,以己神力,于佛东边化作床座次第而坐。
尔时,南方有佛世界,名曰佛光;有佛世尊,号无量功德宝。彼有菩萨名曰宝杖,遇斯光已,即与十恒河沙等诸菩萨众俱共发来,至娑婆世界大宝坊中,见释迦牟尼佛,头面礼敬,右绕万匝,以妙香华而供养佛,即于佛前以偈赞曰:
“大慈法云降法雨, 常说无常空无义,
以八正水灭结火, 能长众生诸善根。
佛光能破无明闇, 能诲放逸诸菩萨,
能焦三有诸爱种, 能示真实道非道。”
时,诸菩萨偈赞叹佛头面礼已,以己神力,于佛南边化作床座次第而坐。
尔时,西方有佛世界,名曰光明,佛号普光。彼有菩萨名称力王,遇斯光已,即与十恒河沙等诸菩萨众俱共发来,至娑婆世界大宝坊中,见释迦牟尼佛,头面礼敬,右绕万匝,以妙香华供养于佛,复于佛前以偈赞曰:
“于无量劫发善愿, 是故得身净无漏,
如来行业如虚空, 无碍音声遍十方,
如来梵声如雷音, 此声无业非因出,
无听无受无众生, 大悲何故音声说!”
时,诸菩萨偈赞叹佛头面礼已,以己神力,于佛西边化作床座次第而坐。
尔时,北方有佛世界,名宝庄严,佛号无量功德庄严。彼有菩萨名大海智,遇斯光已,即与十恒河沙等诸菩萨众俱共发来,至娑婆世界大宝坊中,见释迦牟尼佛,头面礼敬,右绕万匝,以妙香华供养于佛,复于佛前以偈叹曰:
“如来无上金光明, 能坏一切世间闇,
若有众生遇斯光, 遇者悉能坏烦恼。
设身高出大千界, 神通道力无边际,
是人不能见顶相, 大悲旷世造何业。”
时,诸菩萨偈赞叹佛头面礼已,以己神力,于佛北边化作床座次第而坐。
尔时,东南方有佛世界,名曰无忧,佛号能坏一切闇。彼有菩萨名无胜光,遇斯光已,即与十恒河沙等诸菩萨众俱共发来,至娑婆世界大宝坊中,见释迦牟尼佛,头面礼敬,右绕万匝,以妙香华供养于佛,复于佛前以偈赞曰:
“无量界入一毛孔, 亦不娆害诸众生,
如来境界无知者, 是故神通难思议。
能令一身作无量, 而其真身无增减,
虽为众生现神变, 然其内心无憍慢。”
时,诸菩萨偈赞叹佛头面礼已,以己神力,于佛东南化作床座次第而坐。
尔时,西南方有佛世界,名曰善见,佛号心平等。彼有菩萨名大悲心,遇斯光已,即与十恒河沙等诸菩萨众俱共发来,至娑婆世界大宝坊中,见释迦牟尼佛,头面礼敬,右绕万匝,以妙香华供养于佛,复于佛前以偈赞曰:
“无量世中护禁戒, 犹如牦牛爱其尾,
见有毁戒生悲心, 亦不憍慢赞己身。
如来之心如须弥, 十方邪见不能动,
智慧甚深无得底, 犹如大海难思议。
佛自解脱一切有, 亦令苦缚得解脱,
所得解脱实无差, 随道行时有别异。”
时,诸菩萨偈赞叹佛头面礼已,以己神力,于佛西南化作床座次第而坐。
尔时,西北方有佛世界,名曰坏闇,佛号大神通王。彼有菩萨名曰宝网,遇斯光已,即与十恒河沙等诸菩萨众俱共发来,至娑婆世界大宝坊中,见释迦牟尼佛,头面礼敬,右绕万匝,以妙香华供养于佛,复于佛前以偈赞曰:
“如来世尊犹如幻, 而为众生说幻事,
宝无真物故名幻, 无有众生说众生。
如人梦中见诸色, 寤已真实无色相,
为度众生示世行, 如来真实无世行。”
时,诸菩萨偈赞叹佛头面礼已,以己神力,于佛西北化作床座次第而坐。
尔时,东北方有佛世界,名曰净住,佛号心同虚空。彼有菩萨名无边净意,遇斯光已,即与十恒河沙等诸菩萨众俱共发来,至娑婆世界,见释迦牟尼佛,头面作礼,右绕万匝,以妙香华供养于佛,复于佛前以偈赞曰:
“佛知甚深诸法界, 常乐寂静修无想,
及知众生诸心想, 亦说诸法如虚空,
住一心中知三世, 亦复能知种种业,
不生心想众生想, 无量世修无相想。”
时,诸菩萨偈赞叹佛头面礼已,以己神力,于佛东北化作床座次第而坐。
尔时,下方有佛世界,名曰乐光,佛号宝优钵华。彼有菩萨名庄严乐说,遇斯光已,即与十恒河沙等诸大菩萨俱共发来,至娑婆世界,见释迦牟尼佛,头面礼敬,右绕万匝,以妙香华而供养佛,复于佛前以偈赞曰:
“无量智者佛真子, 数如十方微尘等,
于无量劫咨问佛, 不尽如来一字义。
是故如来智无边, 功德总持亦如是,
名称力势无边际, 犹如大海十方界。”
时,诸菩萨偈赞叹佛头面作礼,以己神力,于如来下方化作床座次第而坐。
尔时,上方有佛世界,名璎珞庄严,佛号大名称。彼有菩萨名一切法神通王,遇斯光已,即与十恒河沙等诸菩萨众俱共发来,至娑婆世界,见释迦牟尼佛,头面礼敬,右绕万匝,以妙香华而供养佛,即于佛前以偈赞曰:
“佛身身业无边际, 心口及业亦如是,
唯佛能知佛三业, 余不知如虚空边。
如来无师无教者, 是故众生称大师,
诸佛法界叵思议, 菩提法轮入涅槃。”
时,诸菩萨偈赞叹佛头面礼已,以己神力,于佛上方化作床座次第而坐。
尔时,一念中间十方无量诸大菩萨,一时云集大宝坊中。尔时,世尊即从三昧安详而起,謦欬之声彻于十方,一切众生悉得闻之,闻已即于佛法僧宝生信敬心。十方世界所有比丘、比丘尼、优婆塞、优婆夷,若人非人,闻佛声已身心寂静,以佛功德威神力故,悉得睹见宝阶梯蹬,于一念顷悉蹬宝阶至宝坊中,各随其位次第而坐。诸梵天人亦闻其音,梵天、大梵天、梵师天、梵众天、光天、少光天、无量光天、净天、少净天、无量净天、无云天、福德天、广果天、无诳天、无热天、善见天、乐见天、阿迦尼吒天,亦一念顷俱至宝坊,见佛世尊头面礼已,次第而坐化作床座。
尔时,世尊见诸大众皆已集会,放眉间光,其光名曰示菩萨力,绕诸菩萨七匝已,于诸菩萨顶髻而入。尔时,会中有一菩萨,名诸法自在功德华子,即入三昧,其三昧名璎珞庄严;以三昧力故,于宝坊中出师子座,座高八万亿多罗树,七宝庄严散种种华,为诸众生之所乐见,能净一切众生之心。尔时,诸法自在功德华子菩萨摩诃萨,化作如是师子座已,从其三昧安详而起,合掌恭敬,头面作礼,即于佛前以偈赞曰:
“日月光明坏现冥, 佛光能坏三世闇,
如来具足神通力, 胜于一切诸天光。
佛了法界无觉知, 如幻水月无去来,
无生无受无作者, 真实知已为众说。
知色心中无色心, 方便为众说色心,
如来神通犹如幻, 知诸法界亦复然。
一切众生心常净, 或时为客烦恼污,
诸佛如来得解脱, 示现神通等如幻。
虚空无地无住处, 如来之心亦如是,
为众故升师子座, 如先诸佛说甘露。
一切大众无去来, 亦无听说无受者,
诸法悉皆如虚空, 唯愿开阐真实界。
世尊受我师子座, 愿为众生师子吼,
愍众故演梵音声, 炽然智灯破痴闇。
十方诸来听法众, 悉来集会此宝坊,
愿佛当施大法施, 破无量世贫穷际。”
尔时,世尊以大慈悲怜愍诸法自在功德华子菩萨摩诃萨,升其所奉师子宝座,欲说一切诸菩萨行无碍法门,具足一切佛法十力、四无所畏,入一切法自在陀罗尼法门,入四无碍智法门,入大神通法门、不退转法轮、不退住处,摄一切乘具一切法界无分别法界,善知一切众生心根,法界真实坚固难沮,能坏一切四魔怨仇,调伏一切恶见烦恼,获得不共善权方便,得大平等心无二故,一切诸佛等入之处无挂碍处,说一切法悉真实故,演说诸法非觉非非觉故,十二因缘平等相观故,具足智慧大庄严故,庄严佛身佛音声故,无尽念意行智慧故,演说真实四圣谛故,能令声闻身心净故,令辟支佛坐绍位床故,大乘菩萨得法自在故,广宣诸佛所有功德故,解说宣示一佛法故,说诸菩萨大功德故,裂诸众生疑网心故,摧灭一切恶邪论故,增长如来佛正法故,显示众生佛神力故,以如是等诸因缘故,如来升于师子宝座。
尔时,宝杖菩萨承佛神力,入佛璎珞庄严三昧;以三昧力故,能令大众悉得种种璎珞庄严。时,称力王菩萨复承佛神力,入莲华三昧;以三昧力故,悉令大众皆得妙华,供养于佛及诸菩萨。时,大海慧智菩萨亦承佛神力,入妙香三昧;以三昧力故,能令大众皆得妙香,供养于佛及诸菩萨。时,宝网菩萨亦承佛力,入光明三昧;以三昧力故,悉令大众身得光明。时,悲心菩萨亦承佛神力,入无瞬三昧;以三昧力故,悉令大众仰瞻如来目未曾瞬。时,无边净意菩萨亦承佛神力,入喜三昧;以三昧力,悉令大众喜乐听法。时,庄严乐说菩萨亦承佛神力,入寂静意三昧;以三昧力,悉令大众远离五盖。时,一切法神足王菩萨亦承佛神力,入不忘三昧;以三昧力,悉令大众专念菩提,心不忘失。时,勇健菩萨亦承佛神力,入无胜三昧;以三昧力,悉令大众摧伏诸魔。
时,破魔菩萨亦承佛神力,入坏魔三昧;以三昧力,召此三千大千世界一亿魔王,来集宝坊至于佛所,头面作礼,合掌恭敬,咸作是言:“唯愿如来,广为众生开甘露门!我等皆因破魔菩萨威神力故,当得远离一切魔业,于诸大众心无妨碍。”
佛言:“善哉!善哉!善男子,汝等今已得离魔业;以是因缘,于未来世复当得离一切魔业。善男子,譬如一处百年闇室,一灯能破;汝等亦尔,无量世中无明黑闇,今日能破。如日月宝光,住信、戒、施、慧、禅定亦尔。善男子,汝等今者请佛说法,以是因缘,汝等当得破无明闇,为诸众生作智慧明。”
尔时,众中有一菩萨名法自在王,白佛言:“世尊,如来境界不可思议。何以故?如来发心将欲说法,能令一切大众云集!为菩提故作大庄严大法神通,无量世间得大名称,身心寂静获得解脱,及得不可思议法界十方诸佛之所赞叹,具足一切十波罗蜜,成就通达善权方便,能裂一切诸魔疑网,能灭众生恶邪诸论,能善分别一切法界,逮得具足无碍智慧,具念意行智慧勇健,具足获得四无碍智,善知众生诸根利钝,知众生界随意说法,常能宣说清净法界,善解一切方俗之言,能得一切清净梵音,具足成就慈悲之心,诸邪异见不能令动,不可破坏如金刚山,具修三相建立法幢,已渡甚深十二因缘河,断断常见能调大众,无量劫中得不可思议法聚,能疗众病如大医王,闻深法已不生怖畏,三十二相、八十种好庄严其身,具足成就三十七品及八解脱,身口意业纯善无杂,能令众生悉来听法,世间之法所不能污,常受安乐常修法界,惠施法宝于法无厌,于诸有法心不染著,犹如莲华尘水不染,明胜诸光智深如海,绍三宝性调众生界,能开佛藏护持佛法,具足无量功德智慧,无量劫中修集庄严无量功德,常欲获得一行之心一色一处,具如是等功德菩萨悉来集会。
“唯愿如来,说菩萨行无碍法门,利益过去、未来、现在诸菩萨等,令初发心得不退故,久发心者得增长故,行菩提道得净意故,不退菩萨学佛法故,一生菩萨璎珞庄严故,后身菩萨得阿耨多罗三藐三菩提故,定性众生增长因缘故,未定性者作因缘故,未入佛法者令得入故,已入佛法者敬佛法故,乐三乘者说一乘故,施于世间人天乐故。世尊,如来出世,有如是等不可思议事。世尊,今此大众一一菩萨,悉能示现诸大神通,是故诸佛及诸菩萨不可思议。
“世尊,云何众生无明爱重,虽见菩萨如是神通,而故生于声闻、缘觉卑下之心?世尊,菩萨初发菩提心时,已胜一切声闻、缘觉。世尊,譬如有人舍诸琉璃,取于水精;一切众生亦复如是,舍于大乘,喜乐声闻、辟支佛乘。若有众生已发欲发阿耨多罗三藐三菩提心者,如是之人悉当获得如是功德。”
尔时,会中有三十亿那由他百千万亿众生天与人,发阿耨多罗三藐三菩提心。 陀罗尼自在王菩萨品第二之一
尔时,世尊知诸菩萨悉已大集,作是思惟:“今日如是善丈夫等,咸欲得知诸法实义,能持如来甚深法藏,欲得闻受诸菩萨行无碍法门。”寻放眉间白毫光明,名无所畏,绕诸大众满七匝已,于陀罗尼自在王菩萨顶上而入。
尔时,陀罗尼自在王菩萨,承佛神力,化作宝盖,犹如三千大千世界,七宝庄严,以覆如来宝座之上,头面作礼,合掌长跪,说偈赞佛:
“如来于法得自在, 其光能破世间闇,
世尊佛眼无挂碍, 能见诸法真实义。
具足无量诸功德, 无师独悟诸法界,
如来放光为众生, 今入我身何因缘?
我本所知念不明, 陀罗尼根亦如是,
此光今来入我身, 了了得知诸法界。
身心获得大清净, 受乐无上无有边,
我今已知佛境界, 亦得乐说无碍辩。
十方诸佛亲近难, 愚者不能师事之,
我今承佛神力故, 欲少发问利众生:
何因缘发菩提心? 复以何义佛出世?
何缘放光遍十方? 复以何因示神通?
何缘佛为众授记? 愿为大众分别说。
今此大众胜无上, 悉能受持佛法界,
此众无魔及魔业, 唯有开示佛法藏。
我智浅近有边崖, 何能咨请无上尊?
今问如来无边智, 云何得知诸方便?
愿今教诲诸弟子, 我学已得法自在,
得已能施大法雨, 当报十方诸佛恩。
“世尊,诸佛如来不可思议,菩萨所行无有边际,是故我今欲问如来无上法王大慈悲聚,为利众生问甚深义:云何名为菩萨之行?以何璎珞庄严菩萨,能令菩萨所行清净?云何能坏愚痴诸闇?云何能断疑网之心?云何菩萨为诸众生修慈悲心?云何菩萨拥护众生?云何菩萨真实能修菩萨之业善业不诲业?唯愿如来哀愍宣说!又此大众利根智慧,能解佛语能知法界,能达菩萨所行无碍法门,能坏一切魔及魔业,破大疑心能解诸佛甚深境界,知众生界众生心性,能见无量诸佛世界,能护如来无上正法,能于诸法得大自在。”
尔时,佛赞陀罗尼自在王菩萨言:“善哉!善哉!善男子,能问如来甚深之义!能善行佛无量行者,乃能如汝发斯深问。汝今至心,当为汝说。菩萨若能成就具足如是功德,当于诸法得大自在。”
“世尊,今正是时,唯垂宣说。”
佛言:“善男子,菩萨有四璎珞庄严:一者、戒璎珞庄严,二者、三昧璎珞庄严,三者、智慧璎珞庄严,四者、陀罗尼璎珞庄严。
“戒璎珞庄严有一种,谓于众生无有害心。菩萨若无恶害之心,一切众生常所乐见。复有二种:一者、闭塞恶道,二者、能开善门。复有三种:一者、身净,二者、口净,三者、意净。复有四种:一者、所求悉得,二者、所愿具足,三者、所愿成就,四者、所欲能作。复有五种:一者、信,二者、戒,三者、定,四者、念,五者、慧。复有六种:一、不破戒,二、不漏戒,三、不杂戒,四、不悔戒,五、自在戒,六、无属戒。复有七种,所谓七净:一者、施净,二者、忍净,三者、精进净,四者、禅定净,五者、智慧净,六者、方便净,七者、善方便净。复有八种,谓八具足:一者、无作具足,二者、地具足,三者、不忘心具足,四者、不缓具足,五者、诸根具足,六者、佛世具足,七者、离难具足,八者、善友具足。复有九种:一者、不动,二者、不畏,三者、定智,四者、寂静,五者、至心,六者、清净,七者、结缓,八者、调心,九者、住调伏地。复有十种:一者、净身,为三十二相故;二者、净口,为言无二故;三者、净意,为解脱故;四者、净田,为令众生福德增故;五者、净心,为调众生故;六者、净有,为行化众生故;七者、菩萨名净,为得如来诸功德故;八者、净慧,大神通故;九者、净方便,破诸魔众故;十者、净戒,为不共法故。善男子,如是等事,名戒璎珞庄严。
“三昧璎珞庄严有一种,所谓为诸众生修集慈心。复有二种:一者、质直,二者、柔软。复有三种:一、不虚诳,二、不粗犷,三、不邪谄。复有四种:一者、不爱行,二者、不瞋行,三、不畏行,四、不痴行。复有五种,所谓远离五盖三昧。复有六种,所谓修集六念三昧。复有七种,所谓修集七觉三昧。复有八种,所谓修集八正三昧。复有九种:一者、菩萨修集菩提心及大慈悲心,于一切无量众生修集念心,远离恶欲不善之法,有觉有观寂静喜乐得初禅;二者、远离觉观内得喜心,至心思惟无觉无观,定生喜乐得第二禅;三者、离喜修舍具足念心,无有放逸身受安乐得第三禅;四者、远离苦乐灭忧喜心,非苦非乐修集舍念,寂静念得第四禅;五者、远离色相,修无量空相;六者、远离空相,修无量识相;七者、远离识相,修无所有相;八者、远离无所有相,修非想非非想相;九者、虽未成就善方便智,以三昧力教化众生。复有十种:一者、观法无有错谬,二者、具足成就舍摩他,三者、精进无有休息,四者、善能了知时节,五者、至心受持善法,六者、寂静其心,七者、观身,八者、常观法界,九者、心得自在,十者、获得圣性。是名三昧璎珞庄严。
“善男子,智慧璎珞庄严有一种,所谓心无疑网。复有二种:一者、远离疑心,二者、远离瞋心。复有三种:一者、远离无明,二者、破无明[穀-禾+卵],三者、作大光明。复有四种:一者、知苦,二者、断集,三者、证灭,四者、修道。复有五种:一者、戒众清净,二者、定众清净,三者、慧众清净,四者、解脱众清净,五者、解脱知见众清净。复有六种:一者、净檀波罗蜜有三种:一者、内净观法如幻,二者、众生净观之如梦,三者、菩提净不求果报。二者、净尸波罗蜜有三种:一者、观身如影,二者、观口如响,三者、观心如幻。三者、净羼提波罗蜜有三种:一者、闻毁不瞋,二者、闻赞不喜,三者、若被割截及夺命时能观法界。四者、净毗梨耶波罗蜜复有三种:一者、不想,二者、坚固,三者、不见法相。五者、净禅波罗蜜有三种:一者、不著诸法,二者、心不退转,三者、所缘清净。六者、净方便波罗蜜有三种:一者、摄取众生,为解脱故;二者、净陀罗尼,为持法故;三者、所愿清净,为净佛土故。复有七种:一者、修四念处不取不著,二者、修四正勤不出不灭,三者、修四神足身心清净,四者、修于五根知根无根,五者、修于五力能破烦恼,六者、修菩提分知法界真实,七者、修集圣道无有去来。复有八种:一者、修定,为毕竟净故;二者、修智,为坏闇故;三者、修知阴智,为知法众故;四者、修知界智,为解法界等虚空故;五者、修知入智,为知法性平等故;六者、修知十二因缘智,观无我、无我所故;七者、修观谛智,坏四倒故;八者、修集分别知法界智,为知真实故。复有九种:一者、观无常想,二者、观无常苦想,三者、观苦无我想,四者、观食不净想,五者、观于世间不可乐想,六者、观诸生死多过患想,七者、观解脱想,八者、观离贪想,九者、观于尽想。复有十种:一者、观于诸法犹如幻想,二、如梦想,三、如炎想,四、如响想,五、如芭蕉树想,六、如水中月想,七、如影想,八者、观于法界无增减想,九者、观诸法界无有去住,十者、观于无为无有生灭。是名为慧璎珞庄严。
“善男子,陀罗尼璎珞庄严有一种,所谓念心。复有二种:一者、先受,二者、毕竟能持。复有三种:一者、知义,二者、知字,三者、知说。复有四种:一者、正语,二者、了语,三者、无碍语,四者、不谬语。复有五种。所谓五依:一者、依义不依于字,二者、依智不依于识,三者、依了义经不依不了义经,四者、依法不依于人,五者、依出世不依于世。复有六种:一者、如说而持,二者、所言诚实,三者、发言人所乐闻,四者、怜愍语,五者、生善芽语,六者、时语。复有七种:一者、利语,二者、庄严语,三者、无碍语,四者、无滞语,五者、无二语,六者、先知而语,七者、了语。复有八种:一者、知方俗语,二者、知鬼神语,三者、知诸天语,四者、知诸龙语,五者、知乾闼婆语,六者、知阿修罗语,七者、知金翅鸟语,八者、知畜生语。复有九种:一者、无畏语,二者、无缩语,三者、无难语,四者、知解说语,五者、知如法答语,六者、知广说语,七者、知次第语,八者、说无常语,九者、无尽语。复有十语:一者、坏疑网语,二者、开示界语,三者、开法门语,四者、开智慧语,五者、破闇冥语,六者、解一一字语,七者、赞叹佛语,八者、呵烦恼语,九者、分别根利钝语,十者、开佛功德妙语。善男子,是名陀罗尼璎珞庄严。”
尔时,世尊欲重宣此义,以偈颂曰:
“四庄严璎珞, 能端严大乘,
所谓戒定慧, 无上陀罗尼。
能令三业净, 一切人所爱,
永断三恶道, 是名戒璎珞。
如愿得具足, 获得人天身,
能修勤精进, 是名戒璎珞。
能修无上定, 得二种解脱,
见无上涅槃, 是名戒璎珞。
其戒不破漏, 无上戒不杂,
能得大自在, 名璎珞庄严。
戒净能净施, 戒净能净忍,
戒净净五度, 名戒璎珞严。
戒净能净有, 净大不放逸,
无畏心不悔, 是名戒璎珞。
戒净得圣性, 亦能净身心,
获得无边定, 是名戒璎珞。
不怖畏不动, 定得清净有,
能断烦恼缚, 是名戒璎珞。
能调难调根, 能得大名称,
庄严自在心, 是名戒璎珞。
能如说而作, 能净口四种,
远离诸烦恼, 名璎珞庄严。
能净自佛土, 能调诸众生,
能修大慈悲, 名璎珞庄严。
不作诸恶业, 修于菩萨行,
能大力无畏, 名璎珞庄严。
能严大涅槃, 能得大因果,
慈心满众生, 名璎珞庄严。
能离悭诳心, 修柔软四摄,
断爱瞋怖痴, 名璎珞庄严。
能破五恶盖, 修集十念心,
助道不放逸, 名璎珞庄严。
具足于二翼, 如法思惟义,
乐素住寂静, 名璎珞庄严。
于法无所疑, 亦无痴乱心,
真实解四谛, 名璎珞庄严。
持戒心无著, 亦复不生慢,
不取戒戒者, 名璎珞庄严。
无上慧净定, 亦知二净慧,
能了知三界, 名璎珞庄严。
意净不生慢, 见不净不轻,
知法不可说, 名璎珞庄严。
慧能庄严智, 智亦庄严慧,
自他菩提净, 名璎珞庄严。
知法如梦幻, 不说诸法无,
能随世间说, 名璎珞庄严。
慧能庄严戒, 戒能璎珞慧,
身口菩提净, 名璎珞庄严。
见法如水月, 亦如热时炎,
说法如响相, 如乾闼婆城,
非法不作法, 名慧璎珞严。
慧能庄严忍, 忍能庄严慧,
身口菩提净, 名璎珞庄严。
随法不增减, 解已调众生,
至心观法身, 名璎珞庄严。
慧能庄严进, 进能庄严慧,
不悔动心净, 名璎珞庄严。
慧能庄严定, 定能庄严慧,
能说深法界, 得无胜神通,
能知诸方便, 得无上总持,
法土众生净, 名璎珞庄严。
知众根利钝, 坏烦恼诸魔,
身心得自在, 名璎珞庄严。
道无有去来, 亦无去来者,
非过非未来, 非现非修者,
不分别法界, 能净毕竟定,
知诸阴入界, 名慧炬庄严。
阴入界如空, 无我无我所,
生灭因十二, 是名智慧净。
谛知第一义, 亦知阴入界,
于法不生诤, 知三世无碍。
分别三聚众, 能为说三乘,
能以三宝教, 修三无相定。
无相知一相, 非幻知如幻,
无说能为说, 空说于不空。
诸法非常变, 不毁坏法界,
和合因缘故, 流布于法界,
是名为真智。 不分别法界,
知二动不动, 知于二浅深,
知二常无常, 是名大净智。
常不失念心, 了知于法界,
知字及知义, 于世谛无闇。
一闻能持法, 解了众生语,
能坏诸邪道, 修于无上智。
依无上四依, 璎珞大总持,
我说功德鬘, 为严菩提心。
于众说无畏, 善解天神语,
能坏众疑网, 能开诸法界,
能赞于三宝, 劝人令供养,
亲近佛与众, 修集无上智。
我说四璎珞, 能严佛菩萨,
若有至心信, 即得是庄严。”
大方等大集经卷第二
陀罗尼自在王菩萨品第二之二
佛复告陀罗尼自在王菩萨:“善男子,菩萨摩诃萨有八光明,以是八明能坏诸闇净菩萨行。何等为八?一者、念光,二者、意光,三者、行光,四者、法光,五者、智光,六者、实光,七者、神通光,八者、无碍智光。
“念光有八种:一者、不失过去善法;二者、作未来善;三者、闻法不忘;四者、思惟实义;五者、不为六尘所坏;六者、忆持如守门人遮止恶法,为真善法守善法城门;七者、不为邪法之所诳惑;八者、能大增长纯善之法。是名念光八种。
“意光亦有八种:一者、义意非字意,二者、智慧意非识意,三者、法意非人意,四者、实意非虚意,五者、菩萨意非声闻意,六者、上意非下意,七者、佛意非退意,八者、怜愍意非害意。是名意光八种。
“行光亦有八种:一者、法行,二者、一切行,三者、众生行,四者、众生心行,五者、十二因缘行,六者、广说行,七者、行行,八者、一切佛法行。是名行光八种。
“法光亦有八种:一者、世法光,二者、出世法光,三者、无漏法光,四者、无为法光,五者、解脱法光,六者、心解脱法光,七者、毕竟解脱法光,八者、破无明慧法光。是名法光八种。
“智光亦有八种:一者、八正智光,二者、须陀洹智光,三者、斯陀含智光,四者、阿那含智光,五者、阿罗汉智光,六者、辟支佛智光,七者、菩萨智光,八者、正觉智光。是名智光八种。
“实光亦有八种:一者、正定行,二者、得须陀洹果,三者、斯陀含果,四者、阿那含果,五者、阿罗汉果,六者、辟支佛果,七者、菩萨,八者、佛菩提。是名实光八种。
“神通光亦有八种:一者、眼光,能见正色;二者、耳光,能闻正声;三者、念光,能念过去阿僧祇劫所有众生;四者、性光,为观性净众生之心;五者、虚空光,以大神通光,遍到十方无量世界;六者、方便光,具无漏智故;七者、功德庄严光,为利益一切众生故;八者、智慧庄严光,为坏一切众生疑心故。是名神通光八种。
“无碍智光亦有八种:一者、智光,二者、意光,三者、慧光,四者、佛光,五者、正见光,六者、净众生心光,七者、解脱光,八者、毕竟光。是名八无碍智光。”
尔时,世尊欲重宣此义,而说偈言:
“修集于念心, 不忘善恶业,
乐闻赞诵经, 修集不放逸。
能调伏诸根, 安住于寂静,
增长于善法, 修集于念光。
能遮止恶法, 犹善守门者,
能守护法城, 不令四魔入。
不随逐音声, 思惟真实义,
亲近善知识, 喜乐如法住。
其意无边上, 永断诸烦恼,
邪法不能动, 恶世不生谤。
诚心念菩提, 不说小乘心,
常乐念上意, 为众破下意。
不畏魔烦恼, 修集大慈悲,
不念害众生, 其得大智光。
能坏诸疑心, 解了甚深义,
知真实方便, 修四无碍智。
乐观十二缘, 众生之所因,
知无作受者, 能修大光法。
能知诸佛法, 行世出世行,
能到十方土, 了知人天业。
修集无上智, 说三归一乘,
修集八正道, 为坏三世法。
于有漏无漏, 如实而知之,
能利益人天, 令断有漏法。
不谬为无为, 真实而知之,
寂静光无暗, 不著有为相。
知结入出缘, 知众心性净,
若有大乘定, 即知如是法,
乐住无漏流, 了四沙门果。
知菩提道行, 故修无碍智,
破邪修实光, 入众无所畏。
乐说真实义, 为破生死法,
眼耳净无障, 能见闻色声。
过去念不谬, 亦了知他心,
到十方无碍, 知法如虚空。
得无漏智慧, 为调诸众生,
具功德智慧, 为利诸众生,
于无量世中, 求是二庄严。
乐受持净戒, 乐护于佛法,
修集真实光, 为于如法住。
我说无量光, 为令众生得,
有信此经者, 即得此诸光。”
尔时,世尊复告陀罗尼自在王菩萨:“善男子,菩萨摩诃萨修集大悲,有十六事。何等十六?
“一者、菩萨摩诃萨见诸众生贪著我见,以我见故增长诸见,常为生死之所系缚,是故菩萨为此众生修大悲心,悲因缘故宣说法化,为坏众生如是妄见。
“二者、见诸众生心怀颠倒,常见无常,无常见常;苦见于乐,乐见于苦;净见不净,不净见净;我见无我,无我见我。是故菩萨为此众生修集悲心,悲因缘故宣说法要,为坏众生如是四倒。
“三者、见诸众生心怀憍慢,实无有物而生物想,实无有事而生事想,以是因缘起七种慢,以是慢故增长恶法,是故菩萨于此众生修集悲心,悲因缘故宣说法要,破坏众生如是憍慢。
“四者、见诸众生五盖所覆,以覆盖故,心多生疑不解深义,是故菩萨于此众生修集悲心,悲因缘故宣说法要,为坏众生如是五盖。
“五者、见诸众生沉六入海,眼取色相,耳取声相,鼻取香相,舌取味相,身取触相,意取法相,是名为沉。是故菩萨于此众生修集悲心,悲因缘故宣说正法,为拔众生如是沉没。
“六者、见诸众生有七种慢:一者、慢,二者、大慢,三者、慢慢,四者、我慢,五者、增上慢,六者、下慢,七者、邪慢。菩萨摩诃萨于下慢者,自言胜汝;于慢慢者,自言最胜,我色胜乃至识胜;于增上慢者,菩萨语言:‘汝实非圣,不应便起圣人之想。’为邪慢者,宣说正见。是故菩萨于此众生修集悲心,悲因缘故宣说正法,为断众生如是憍慢。
“七者、见诸众生离于圣道,乐行世道恶道,是故菩萨于此众生修集悲心,悲因缘故宣说正法,为断众生世道恶道。
“八者、见诸众生造恶道行,属无明爱妻息所系不得自在,是故菩萨于此众生修集悲心,悲因缘故宣说正法,为断众生如是系缚,出离恶道。
“九者、见诸众生亲近恶友,远离善友,其心甘乐造作恶业,是故菩萨于此众生修集悲心,悲因缘故宣说正法,为断众生如是恶业,远离恶友,亲近善友。
“十者、见诸众生造作悭贪,于无明爱心无厌足为施智慧,是故菩萨于此众生修集悲心,悲因缘故宣说正法,为断众生如是悭贪、无明及爱,施与智慧。
“十一者、见诸众生我见、断见,为施众生十二因缘真智慧故,菩萨于此而生悲心,悲因缘故宣说正法,为断众生我见、断见,施与十二因缘智故。
“十二者、见诸众生行无明闇——我见、众生见、命见、士夫见、别异见、邪见、著见,菩萨为施智光明故,于此众生而生悲心,悲因缘故宣说正法,为断众生如是所见。
“十三者、见诸众生乐于生死,于五聚阴而生亲想,是故菩萨于此众生修集悲心,悲因缘故宣说正法,为断众生如是三有。
“十四者、见诸众生为魔所缚,是故菩萨于此众生修集悲心,悲因缘故宣说正法,为坏众生如是魔网。
“十五者、见诸众生甘乐快乐,而不能知真实乐因,是故菩萨于此众生修集悲心,悲因缘故宣说正法,示诸众生真实乐因。
“十六者、见诸众生求涅槃门不能知处,是故菩萨于此众生修集悲心,悲因缘故宣说正法,为此众生开涅槃门。
“善男子,菩萨修悲,悉因如是十六因缘。
“善男子,一切众生有三十二不善之业,菩萨见已修集善业,为坏众生如是恶业。何等三十二?
“一者、有诸众生无明睡眠,菩萨见已修集智慧,为悟众生如是睡眠。
“二者、见诸众生下解下欲,菩萨见已修集上解上欲,为以大乘而教化之。
“三者、有诸众生乐为非法,菩萨见已修集正法,为令众生于诸法中得大自在。
“四者、有诸众生修集邪命,菩萨见已修于正命,为坏众生如是邪命。
“五者、有诸众生入于邪林,菩萨见已修集正见,为令众生出邪林故。
“六者、有诸众生乐为放逸,菩萨见已修不放逸,为令众生离放逸故。
“七者、有诸众生乐为粗穬,菩萨见已修如法住,为坏众生如是粗穬。
“八者、有诸众生悭贪吝惜,菩萨见已修一切施,为坏众生悭贪心故。
“九者、有诸众生毁犯禁戒,菩萨见已修持净戒,为破众生毁禁心故。
“十者、有诸众生心常瞋恨,菩萨见已修慈悲忍,为坏众生如是瞋恨。
“十一者、有诸众生懒惰懈怠,菩萨见已修勤精进,为坏众生如是懈怠。
“十二者、有诸众生其心狂乱,菩萨见已修集定心,为坏众生如是狂乱。
“十三者、有诸众生邪智覆心,菩萨见已修集正智,为坏众生如是邪智。
“十四者、有诸众生说义颠倒,菩萨见已思惟正义,为坏众生如是颠倒。
“十五者、有诸众生乐造世行,菩萨见已修善方便,为坏众生乐世行故。
“十六者、有诸众生系属烦恼,菩萨见已先自除断,为坏众生烦恼系缚。
“十七者、有诸众生我见所缚,菩萨见已自除我见,为断众生如是我见。
“十八者、有诸众生诸根不调,菩萨见已自调诸根,为调众生如是不调。
“十九者、有诸众生说言无作无有受者,菩萨见已宣说有作及有受者,为坏众生如是邪说。
“二十者、有诸众生不知恩义,菩萨见已说知恩法,为坏众生如是不知恩义。
“二十一者、有诸众生未得谓得,菩萨见已修集正法,为坏如是增上慢故。
“二十二者、有诸众生恶口粗穬,菩萨见已修善口语,为坏众生如是恶口。
“二十三者、有诸众生贪无厌足,菩萨见已修集知足,为坏众生不知足故。
“二十四者、有诸众生不能恭敬父母师长,菩萨见已修不放逸,为令众生供养恭敬父母师长。
“二十五者、有诸众生贫穷困苦,菩萨见已修集七财,为坏众生如是贫穷。
“二十六者、有诸众生常为四大毒蛇所病,菩萨见已修身念处,为令众生远离如是四大毒病。
“二十七者、有诸众生行无明闇,菩萨见已修集智慧,为令众生燃慧灯故。
“二十八者、有诸众生乐三有狱,菩萨见已修出离道,为示众生知出离故。
“二十九者、有诸众生常行左道,菩萨见已修集右道,为令众生舍左道故。
“三十者、有诸众生贪著身命,菩萨见已于自身命修不贪著,为令众生舍贪著故。
“三十一者、有诸众生不能恭敬供养三宝,菩萨见已修集信心,为令众生信三宝故。
“三十二者、有诸众生实非世尊,自谓世尊,菩萨见已修集六念,为令彼等知真实法故。
“善男子,是名众生三十二业。菩萨见已修治自业,成就具足一切善法坏诸恶业,劝诸众生令行善业。善男子,菩萨摩诃萨有无量业。何以故?众生烦恼有无量门,为闭众生烦恼门故,菩萨修集无量善业。善男子,如恒河沙等世界众生,悉住声闻、辟支佛乘,欲比菩萨初发心业,百分千分不可为喻。何以故?二乘之人自为解脱观于烦恼,菩萨不尔,常为众生得解脱故观诸烦恼。善男子,菩萨摩诃萨所作诸业,于诸凡夫、二乘业中最为殊胜。何以故?众生之业性是颠倒,二乘之业有边际故,菩萨之业无边无量,是故菩萨胜于一切声闻、缘觉。”
尔时,陀罗尼自在王菩萨闻是法已,心生欢喜踊跃无量,白佛言:“世尊,甚奇!甚特!快说如是不可思议。如来于此已说菩萨璎珞庄严、菩萨光明、菩萨大悲、菩萨善业。唯愿宣说,云何如来观诸众生起于大悲?云何名悲?悲有何行,有何相貌,何因缘起?云何名佛业?佛业有何行,有何相貌,有何因缘起?善哉!世尊,一切知见,唯愿广说如来之业。”
佛言:“善哉!善哉!善男子,汝今谛听!善思念之,吾当为汝分别解说。善男子,一切如来所有大悲不出不行。何以故?常不变故,无量劫中修集得故,是故大悲不行不转,不修不舍,亦能为于一切众生。善男子,一切诸佛所有大悲,无量无边,其心平等,从久远来,无量舌力不能宣说。善男子,如来世尊,未尝远离如是大悲!无上菩提及与大悲,如是二法等无差别。如来所得无上菩提无根无住。根名我见,住名四颠倒,如来世尊知根知住,是故菩提无根无住。一切众生皆悉无有无根无住,欲施众生无根无住起大悲心,如来于此欲令知故演说正法。
“善男子,夫菩提者,清净寂静。云行为净?云何寂静?净名为内,寂静名外。内名眼空,空名无我、无有我所。何以故?性是一故。乃至意亦如是。何以故?性是一故。知眼空已,不著于色,不著色心,是名寂静。乃至意法亦复如是。一切众生不知菩提清净寂静,如来于此而起大悲,演说正法为令知故。善男子,一切众生心性本净。性本净者,烦恼诸结不能染著,犹若虚空不可沾污。心性、空性等无有二。众生不知心性净故,为欲烦恼之所系缚,如来于此而起大悲,演说正法欲令知故。
“善男子,夫菩提者,不取不舍。云何不取?如来不见一切诸法此岸、彼岸。何以故?一切诸法离此、彼故,如来世尊如实知之,是名不取。云何不舍?一切众生不知法界,如来教令了了知故,是名不舍。如来于此而起大悲,演说正法为令众生知是二法。
“善男子,夫菩提者,无想无缘。云何无想?不见眼识乃至意识,不见色相乃至法相。于是法中不知不见故无取著,是名无缘。无想无缘是名圣行。云何圣行?所谓不行三界之行。善男子,如是不行名为圣行,一切圣人不行于行。众生不行如是圣行,如来于此而起大悲,演说正法欲令知故。
“善男子,夫菩提者,非是三世;非三世者,名为三等。过去意、未来识、现在贪,是名三分。以能了了知三分故,意、识及贪无有住处。以是义故,不念过去,不求未来,不爱现在,若见三世悉平等者,是名正见。如来为令一切众生得如是等平等正见,而起大悲演说正法。
“善男子,夫菩提者,无身无为。非眼识界,乃至非意识界,是名无身。不生不灭,不尽不住,无有三相,是为无为。善男子,一切法性是名无性,若无性者则无有二,是故菩提无身无为。一切众生不知菩提无身无为,如来为令了了知故,而起大悲演说正法。
“善男子,夫菩提者,无有分别,无有句义。云何分别?云何句义?无所住者名无分别,字不摄故名无句义;非有二故名无分别,不入法界名无句义;无动摇故名无分别,不变易故名无句义;不可说故名无句义,空故名无分别;无觉观故名无分别,无相故名无句义;不发故名无分别,无愿故名无句义;知众生界同于虚空名无分别,无众生界名无句义;不生故名无分别,无宅故名无句义;不灭故名无分别,无为故名无句义;不行故名无分别,平等故名无句义;知平等故名无分别,寂静故名无句义。众生不知如是等义,如来为令了了知故,而起大悲演说正法。
“善男子,夫菩提者,不可以身得,不可以心得。何以故?身、心如幻故。若能了知身心真实,是名菩提。为流布故名为菩提,而其性相实不可说。
“善男子,夫菩提者,不可说身,不可说心;不可说法,不可说非法;不可说有,不可说无;不可说实,不可说空。何以故?性不可说故。菩提者无有住处,不可宣说犹如虚空。为真实知一切诸法,不可宣说。字中无法,法中无字,为流布故,故可宣说。一切凡夫不知真实,是故如来于此众生而起大悲,演说正法为令知故。
“善男子,夫菩提者,无取无缘。云何无取?云何无缘?知眼真实名为无取,知眼无境名为无缘;乃至知意真实名为无取,知意无境名为无缘。如来世尊以如是义,知于菩提无取著故名为无取,无屋宅故名为无缘。眼识不住于彼色中名无屋宅,乃至意识亦复如是。一切众生心无住处,如来世尊如实而知心无住处。无住处者有四种——色、受、想、行,于是四法心无所住,是名心无住处。是故名为一切诸法悉无住处,如来世尊如实知之,一切凡夫不能知故,如来于此而起大悲演说正法。
“善男子,夫菩提者,名之为空。而菩提中无有空相,是故名空。一切法空,菩提亦尔。如来世尊真实能知如是之空,是故如来名为知空。诸佛名觉,一切诸法而不觉知,空中之空亦能了知。无上菩提空及菩提即是一如,空与菩提是一非二。离空,菩提别有法者可得说二;以无二故,名之为空。无名字故名之为空,无相貌故名之为空,无威仪故名之为空,无修行故名之为空,无言说故名之为空。善男子,第一义者谓无诸法,云何说空?善男子,譬如虚空无言无说,无言无说故,故名虚空;无言说中无有言说,是名为空。一切诸法亦复如是,无名字法说为名字,如是名字亦无住处;若名无住处,名下之法亦复如是。如来真实知如是法不生不灭,以真知故名得解脱。本无系缚,云何说言名得解脱?是故如来无缚无解。如是等法,一切凡夫不能知见,如来于此而起大悲,演说正法为令知故。
“善男子,夫菩提者,同于虚空。虚空之性,不平不下,菩提亦尔。若法无性,不可说言有平有下。如来世尊知一切法无平无下,乃至微尘不作平下。若法有性即如实智,如实智者,知一切法本无今有,已有还无,出时、灭时无所系属,从缘而出,从缘而灭,以是义故名之为道,断是道故名为菩提。凡夫众生不知如是真实道故,如来于此而起大悲,宣说正法为令知故。
“善男子,夫菩提者,名真实句。真实句者,即是菩提。色亦如是,如是二句等无差别;受想行识,地水火风,眼界、色界、眼识界乃至意界、法界、意识界,亦复如是。是名法流布,真实觉知如是阴入界法无有颠倒。不颠倒者,知过去法不生不灭,未来之法不生不灭,现在之法亦不生不灭。如是知已,名不颠倒名真实句。真实句者,如一法,一切法亦如是;如一切法,一法亦如是。是真实句,凡夫不知,如来于此而起大悲,演说正法为令知故。
“善男子,夫菩提者,非内非外。云何为内?云何为外?非内者,无所造作;非外者,无所觉知。内者谓作,外者谓相,菩提之体非作非相,是故名为非内非外。又非内者,非身口意业;非外者,非三业缘。非内者,无相解脱门;非外者,空解脱门。如是等义凡夫不知,如来于此而起大悲,演说正法为令知故。
“善男子,夫菩提者,无漏无取。云何无漏?云何无取?无漏者远离四流,四流者——欲流、有流、无明流、见流。无取者远离四取,四取者——欲取、有取、见取、戒取。而诸众生无明所覆行于四取,以渴爱故作我我所。如来了知我取根本,是故我净,我净故能净众生。我净者,则不觉知一切诸法,亦不思惟一切非法,不起无明,不起无明因缘故不起十二因缘有,十二因缘有不起故则不生,不生故入决定聚,入决定聚者名为了义,了义者名第一义,第一义者名无众生,无众生义者名不可说,不可说义者即十二因缘义,十二因缘义者即是法义,法义者即是如来。以是义故我经中说,若有得见十二因缘则为见法,见法者为见如来,见如来者即无所见。所见是邪,夫邪见者谓想数法。如来无想亦无想数,以是义故见如来者为无所见。若见如来无想无作、无知无觉,是名真实见于如来。如来亦尔,觉知一切诸法平等。如法界无取,一切凡夫不能觉知,如来于此而起大悲,演说正法为令知故。
“善男子,夫菩提者,清净、寂静、光明、无诤。云何为净?云何寂静?云何光明?云何无诤?不杂烦恼名之为净,空解脱门名之寂静,无相无愿名为光明,无生无灭名为无诤。又无生者名之为净,无灭者名为寂静,无取者名光明,不出者名无诤。性名为净,无诸烦恼名为寂静、光明、无诤。法界名净,真实之性名曰寂静、光明、无诤。虚空之性名之曰净,无分别法界名曰寂静、光明、无诤。内外清净名之为净,于内外法不取不著,名为寂静、光明、无诤。真知五阴名之为净,真实知界名为寂静、光明,远离诸入名为无诤。见过去尽名之为净,见未来不生名为寂静,见现在法住于法界无有动转,名光明、无诤。清净、寂静、光明、无诤,如是四法等入一界、一法、一句,如是三法即是涅槃。远烦恼故名之为净,毕竟净故名曰寂静,无闇冥故名曰光明,不可说故名为无诤,以是故言释迦如来默无所说。
“善男子,夫菩提者即是虚空,虚空者名之为法。如法,众生亦尔;如众生,福田亦尔;如福田,涅槃亦尔。以是义故,一切诸法同于涅槃。如来能觉如是法界,是故名佛。修集具足清净、寂静、光明、无诤如是四句,名之为佛。如来能知善方便故,初得菩提默然而住,无所宣说待梵王请。尔时,尸弃梵王与六万八千诸梵天人来至我所,头面作礼,合掌而言:‘唯愿如来,为诸众生转正法轮。’而说偈曰:
“‘如来法离净寂静, 大光无碍无有诤,
无字无声亦无说, 真实觉知如法界。
佛为众生无量劫, 苦行受持世间戒,
为悟无明睡众生, 久行放逸迷实义。
又此会中无量众, 于无量佛积善根,
能解甚深真实义, 唯愿转于无上轮。
此众已调一切魔, 欲令开阐甘露门,
如来号为真导师, 示闇众生无上道。
如来虽有大慈悲, 怜愍众生如一子,
我今劝请法应尔, 愿转无上正法轮。
如往三佛转法轮, 唯愿如来亦复尔,
毕竟导师无退转, 示暗众生一真道。
如雨润长诸草木, 令诸众生除热渴,
佛施法雨于众生, 为得无上无异果。
如来初生发誓言, 我当救彼苦众生,
众生渴仰甘露味, 愿大施主施法雨。’
“尔时,世尊既受请已,往波罗奈鹿野林中仙人住处,转正法轮。如是法轮,诸天、魔、梵及余沙门、婆罗门等所不能转。尔时,世尊说四谛时,憍陈如比丘得法眼净。其声遍闻三千大千世界,尔时世尊说优陀那:
“‘甚深之义不可说, 第一实义无声字,
憍陈比丘于诸法, 获得真实之知见;
即是我往无量世, 所得菩提今已得。’
“如来转是正法轮时,无量众生悉得调伏。示现如是大悲神通,众生见已,阿僧祇人发阿耨多罗三藐三菩提心。善男子,如来如是十六大悲,悉为众生而修起之。如来以是悲因缘故,为一一众生,于恒河沙劫大地狱中,受诸苦恼心不悔退,而其悲心亦无损减,以是义故,如来大悲不可思议。
“善男子,声闻人悲犹如画皮,菩萨大悲犹如破肉,如来大悲破骨彻髓;声闻之悲赞佛所知,菩萨大悲劝他令行,如来大悲授人阿耨多罗三藐三菩提记;声闻悲心为慈因缘,菩萨大悲为调众生,如来大悲为毕竟度;声闻悲心因粗苦生,菩萨大悲因离苦生,如来大悲因断一切因缘而生。善男子,如来修集如是大悲,若为一人住经一劫、百劫、千劫、万劫,至无量劫终不毕竟入于涅槃。善男子,如来大悲成就如是无量功德。
“善男子,乃往过去无量无边阿僧祇劫,时世有佛号栴檀窟,界名大香,劫名上香。尔时,世尊于三百三十二万劫中,常以正法教诸声闻。时佛身上一一毛孔所出香气,遍满三千大千世界。尔时,此界无有臭秽名,所有草木山河之属悉栴檀香;众生身香亦复如是,一切无有身口意恶,诸佛弟子闻此香已即得四禅。尔时,乃有一万诸佛次第兴世,皆同一号,号栴檀窟,是故彼劫名曰上香。尔时,如来作佛事已欲入涅槃,观诸众生谁未调者我当调之?尔时,如来以净天眼,见有一人在非有想非无想处,已于先佛种下上善根,定当因佛而得度脱,非因声闻得解脱也;寿过八万四千劫已,乃当下生来受五欲,当得闻于大乘经典,发阿耨多罗三藐三菩提心安住不退。尔时,世尊以大悲故起大方便,告诸比丘:‘我涅槃时到。’作是言已,即便入于不悔三昧,示诸众生令知涅槃。既知如来入涅槃已,令诸大众广设供养,正法住世满足六十八万四千岁。当尔之时,佛诸弟子,乃至无有一人于正法所作邪法想。
“尔时,世尊以定力故,八万四千劫隐密此身不令众见。过是劫已,彼人即下生于人中大长者家,经八十年彼佛即从三昧而起诣长者家。其家大小悉无见者,唯是童子独得见之。尔时,世尊为令彼人于五欲中心生厌离,而为说法。彼人闻已,即得不退阿耨多罗三藐三菩提心。如来知已,即为授记:‘善男子,汝于来世过七万二千阿僧祇百千劫,当得成于阿耨多罗三藐三菩提,号曰宝上。’如是音声余无闻者,唯有一万二千诸天同得闻之,闻已悉发阿耨多罗三藐三菩提心,俱作是言:‘愿彼宝上成佛之时,我等当于是佛法中,咨受正法而为弟子。’尔时,如来知是事已复与授记:‘宝上如来成作佛时,汝等当作受法弟子,彼佛亦当授汝阿耨多罗三藐三菩提记。’时栴檀窟佛授彼记已,尔乃毕竟入于涅槃,一切诸天大设供养。
“善男子,如来具足如是大悲,非诸声闻、缘觉所知。善男子,尔时彼佛不断佛种,若有众生供养三宝亦复如是。”
佛说如是大悲功德时,此会众中有三恒沙等众生发阿耨多罗三藐三菩提心,半会大众得成于忍,半中之半得具如是十六大悲,其余半半得佛法忍。尔时,一切诸天世人闻法欢喜,同声赞叹:“善哉!善哉!甚奇!甚特!快说如是大悲法门。”
大方等大集经卷第三
陀罗尼自在王菩萨品第二之三
“善男子,如来复有三十二业。何等三十二?善男子,如来能知是处、非处。云何是处?云何非处?善男子,若有造作身口意恶,得受安乐无有是处,是名非处;若有造作身口意善,受乐果者,斯有是处,是名是处。若习悭贪得大富者,无有是处;修行惠施得大富者,斯有是处。毁破禁戒得受更新于:4个月前